Fietstocht Wapentuig!

In Amsterdam worden wapens ontwikkeld, gemaakt, verkocht, gefinancierd en geëxporteerd. Er is een groot aantal bedrijven dat zich bezig houdt met wapenproductie. Wapens zijn niet de oorzaak van oorlog, maar de aanwezigheid van veel wapens maakt de kans op het uitbreken van geweld wel veel groter. En de bereidheid tot het vreedzaam oplossen van conflicten kleiner. Leveringen leiden ook tot wapenwedlopen: als land A wapens koopt wil land B dit ook. Voor wapenfabrikanten een mooi gegeven, dan blijft er ook vraag naar de dodelijke handelswaar. Het bezit van wapens geeft macht. Dit geldt zowel landen in het Zuiden als Noorden. Deze machtspositie wordt niet alleen gebruikt voor humanitaire interventies, maar ook om eigenbelangen te verdedigen, invloedssferen te beschermen en de bestaande orde te verdedigen. Voor steeds meer mensen betekent deze zogenaamde orde leven in armoede. Om tegen deze wapenindustrie te protesteren fietsen we vandaag langs een viertal ondernemingen gevestigd in Amsterdam die zich met wapenexport of –productie bezig houden: NCM, IBM, NLR en EADS.

Er zitten veel meer bedrijven in Amsterdam en naaste omgeving die zich bezig houden met wapenproductie. (Voor een overzicht van de andere bedrijven zie elders in deze folder).

Dag van de arbeid

Op de dag van de arbeid pleiten wij ervoor de wapenindustrie te sluiten. Dat heeft niets met harteloosheid te maken of met gebrek aan solidariteit. Het heeft er mee te maken dat wapenhandel vaak een negatief effect heeft op mensenrechten en veiligheidssituaties. Het heeft er mee te maken dat er betere bestemmingen zijn voor geld dan het te besteden aan wapens. Waarom zou de overheid geld steken in het overeind houden van de wapenindustrie. In 1998 werd voor deze bedrijfstak minimaal 340 miljoen gulden subsidie opzij gezet. Er zijn ongeveer 12.000 banen in de Nederlandse wapenindustrie. Deze subsidie betekent dus ruim 29.000 gulden per baan. In deze subsidies zitten niet de extra’s zoals exportkredieten en rondreizende staatssecretarissen die op en neer pendelen naar potentiele afnemers. De defensie-industrie zegt zelf dat ze niet kan overleven zonder deze subsidies. Dit gezien de sinds de jaren tachtig geslonken omzet en de zwaar gestegen kosten van onderzoek en ontwikkeling. Dit neemt niet weg dat het vanuit een bedrijfseconomische optiek idioot is om 340 miljoen gulden subsidie in te zetten voor het overeind houden van een industrie met een totale omzet van 3 miljard gulden.

Al het geld dat nu in de defensie-industrie wordt gestoken kan ook voor andere doeleinden worden gebruikt. Juist op de dag van de arbeid is het goed om te pleiten voor een stop van de steun aan de wapenindustrie. Het kan de Nederlandse economie en werkgelegenheid alleen maar ten goede komen nu een doodlopende weg te verlaten. Het is er nu de tijd voor: er is overcapaciteit op de wapenmarkt in Europa van 30-50% en er is krapte op de arbeidsmarkt voor technisch geschoolden.

De kosten zijn niet de belangrijkste reden om tegen de wapenindustrie te protesteren. De belangrijkste reden is: dat wapens doden, dat ze niet bijdragen aan een veiliger en rechtvaardiger wereld voor iedereen. Dat ze ingezet worden om de ongelijke verdeling in de wereld in stand te houden. Tenslotte nog dit: Een Indonesisch mensenrechten activist verzuchtte tijdens een toer door Europa: "Bij jullie gaat het om banen, bij ons om levens." Internationale solidariteit is niet gebaat met steun aan het buitenbeentje van de economie, de wapenindustrie. Besteedt geld aan de ontwikkeling van vreedzame manieren om conflicten op te lossen of aan technologie die het milieu spaart in plaats van in peperdure wapens. Dat levert ook banen op en nog belangrijker is een betere bijdrage aan vrede in de wereld.

Nederlandse Krediet Maatschappij (NCM)

"We can’t loose it’s beautiful"

In een prachtig pand aan de Keizersgracht bevindt zich de Nederlandse Krediet Maatschappij (NCM). Deze bank is door de overheid belast met het verstrekken van exportkredieten. In veel landen bestaan dergelijke export krediet voorzieningen. Ze zijn bedoeld om de export van goederen aan risicovolle landen te ondersteunen. Door het verschaffen van krediet aan het afnemende land weet het leverende bedrijf zeker dat het zijn geld terug krijgt."De exportsteun die een exporteur van zijn overheid ontvangt kan grote gevolgen hebben voor zijn concurrentiepositie op het internationale speelveld waar de internationale exporteur in opereert," aldus PriceWaterhouseCoopers in een rapport over het functioneren van exportkredieten in Nederland.

Ook voor de afnemer wordt de aankoop door een degelijke kredietverstrekking aantrekkelijker. Het afnemende land kan zijn kosten over een langere termijn uitsmeren. Kortom een zogenaamde ‘win-win situatie.’ Op deze basis worden stuwdammen in India en Turkije, mijnbouwprojecten in India, kerncentrales in de Oekraïne, oliewinning in Colombia etc etc. gesteund met exportkredieten. Inmiddels geven Export Krediet Maatschappijnen (Export Credit Agencies, ECA’s) meer steun aan dergelijke projecten dan alle ontwikkelingsbanken (zoals de Wereldbank ) samen, daarbij nauwelijks gehinderd door regels.

Verliezers van het ECA-beleid komen tot nu toe nauwelijks aan de orde. Mensen vluchten voor het water dat hun dorpen overstroomt; industrieel afval van door ECA’s gesteunde ondernemingen vernietigt het leven in rivieren en dat van de mensen die in de nabijheid leven. En kerncentrales kennen een afval- en veiligheidsprobleem. Daarnaast gaat het niet om giften maar om kredieten die terug moeten worden betaald en dat zal moeten gebeuren door de afnemers. Deze worden uiteindelijk toch nog opgezadeld met de kosten. Kosten die weer leiden tot een hogere schuldenlast.

Een deel van de steun van ECA’s gaat naar wapendeals. Een medewerker van een Britse bank belast met wapentransacties stelde: "Kijk, voordat wij geld aan een bedrijf geven, willen we altijd dat alle gelden gedekt worden door de Britse Export Krediet en Verzekerings Maatschappij (ECGD) (…) We kunnen niet verliezen, het is prachtig." De bedragen die landen als Frankrijk en Groot Brittannië uitkeren voor exportkredieten voor wapenleveranties zijn hoger dan de waarde van de officieel bekendgemaakte wapenexporten. Export Kredieten zijn kortom van wezenlijk belang voor het pushen van wapenexporten.

Het pushen van wapendeals door middel van dit soort voorzieningen is, gezien vanuit de ogen van wapenfabrikanten misschien logisch, maar absoluut fout gezien vanuit het oogpunt van ontwikkeling, veiligheid en mensenrechten. In Indonesië protesteren mensen tegen de vergiftiging van rivieren door met ECA geld gesteunde bedrijven en vinden vervolgens het leger tegenover zich om dezelfde fabrieken te verdedigen met wapens gekocht op ECA-krediet. Wapens die zijn verkocht terwijl Indonesië al een torenhoge schuldenlast te dragen heeft. Niet voor niets pleit de G-7 ervoor geen ‘onproductieve exporten,’ zoals die van wapens meer toe te staan en een lijst te maken van landen waar dit wel toegestaan is.

In Nederland is er nauwelijks informatie bekend over de steun van de NCM aan de wapenindustrie. Dat betekent niet dat die steun niet verleend wordt. In 1999 werd bekend dat de NCM een wapendeal van Hollandse Signaal Apparaten aan Indonesië voor 120 miljoen gulden had gedekt. Dit terwijl in de jaren tachtig al leveringen ter waarde van enkele honderden miljoenen voor oorlogschepen aan dit land werden gedekt. Het topje van de ijsberg?

De projecten die de NCM in het heden en recente verleden ondersteund heeft, moeten openbaar worden gemaakt om inzicht te krijgen in de schimmige praktijken rond het pushen van wapenexporten en daar waar noodzakelijk kritiek op het gevoerde beleid door burgers mogelijk te maken. Het steunen van militaire leveringen met NCM gelden moet onmiddellijk gestopt worden. De overheid moet wapenexporten niet promoten.

European Aeronautic Defence and Space Corporation (EADS) N.V.

‘Een reus in een ordner’

De grootste Europese wapenfabrikant is gevestigd in Amsterdam. Met een jaar omzet ter waarde van meer dan 50 miljard gulden (20% militair) zijn op militair gebied alleen de Amerikaanse bedrijven Lockheed Martin en Boeing groter. EADS is ontstaan na een fusie van het Duitse bedrijf DASA en het Franse Aerospatiale Matra en het Spaanse CASA. Voor speciale projecten wordt samengewerkt met andere bedrijven. Voor de militaire versie van de Airbus zijn dit het Italiaanse Alenia, het Britse BAe Systems, Flabel uit België en Tusas uit Turkije.

Smeergelden

DaimlerChrysler is de moeder van DASA en dat is mooi meegenomen. Onlangs lekte uit dat in Zuid-Afrika 30 luxe wagens waren verstrekt aan mensen die je beter te vriend kan houden als je wapens probeert te verkopen. Dat verkopen is aardig gelukt: EADS verdiende de afgelopen jaren miljarden in Zuid-Afrika. Een van de gelukkigen was het hoofd van de parlementaire commissie die over de aanschaf ging. Hij kreeg een four wheel drive Mercedes.

Wapenhandel

Ondanks een Europese en nationale gedragscodes voor wapenexporten naar spanningsgebieden en landen waar de mensenrechten worden geschonden strekt de klantenkring van dit bedrijf zich uit naar alle uithoeken van de wereld. Met het Indiase bedrijf Hindustan Aeronautics Ltd wordt door dochter Eurocopter gesproken over het gezamenlijk ontwikkelen van een nieuwe helikopter en in april werd militaire vliegtuig technologie verkocht aan de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije.

Wapenwedloop, bommenwerpers en kernwapens

Europese legers worden in ruime mate voorzien van wapensystemen van EADS:

Een reus in een ordner

Het bedrijf zou gezien zijn omvang op moeten vallen, maar is nauwelijks te vinden. Deze kolossale wapenfabrikant bevindt zich op de 11e etage van een pand aan de Drentestraat in Amsterdam. Er zijn geen bureaus, geen telefoon. De hoofdvestiging van EADS is niet meer dan een paar velletjes A-4 in een map van ING Trust. EADS produceert niet in Nederland, het houdt er zelfs geen boekhouding op na. Om belastingtechnische redenen is Nederland een ideaal vestigingsland voor Internationaal opererende bedrijven. ING Trust zorgt ervoor dat het bedrijf in Nederland is geregistreerd en dat alles formeel in orde is.

De financiële voordelen die Nederland biedt betekenen niet dat de Nederlandse overheid enige invloed heeft op de handel en wandel van dit bedrijf. Het hoeft in Nederland geen exportvergunningen aan te vragen voor de wapens die afdelingen in Spanje, Italië, Frankrijk, Groot Brittannië of Duitsland exporteren. Laat staan dat Nederland de productie van raketten voor het afschieten van kernwapens kan stoppen.

EADS Nederland uit!

Nationaal Lucht en Ruimtevaart Laboratorium (NLR)

Ontwikkelt de wapens van de toekomst

Onderzoek en ontwikkeling staan aan de basis van bijna ieder wapen. Een groot deel van de kosten van wapensystemen gaat juist in die ontwikkeling zitten aangezien er veel eisen aan de wapens worden gesteld, maar de oplage relatief gering is. Het Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium (NLR) is één van die plaatsen waar dergelijk onderzoek wordt gedaan. Hier worden de wapens van de toekomst ontwikkeld en getest.

Het Nederlandse Ministerie van Defensie stelt dat het NLR van groot belang is. Het NLR is betrokken bij de ontwikkeling van grote wapensystemen in internationaal verband. Het Nationale Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium (NLR) is al jaren betrokken bij het testen van prototypes van een nieuw jachtvliegtuig, de zogenaamde Joint Strike Fighter (een mogelijke opvolger van de F-16). De Nederlandse regering gaf al 200 miljoen gulden aan de Nederlandse industrie voor de ontwikkeling van het jachtvliegtuig. Overigens wil ook Turkije deelnemen aan de ontwikkeling. Zo wordt de omstreden Turkse luchtmacht die Koerdisch gebied bombardeert een partner van de Nederlandse defensie-industrie.

De kosten voor de aanschaf van een gevechtsvliegtuig zijn enorm. Nu al wordt gezegd dat de JSF meer dan 10 miljard gulden zal gaan kosten. Daarnaast overweegt de overheid deel te gaan nemen in de verdere ontwikkeling van het jachtvliegtuig. Voor deze deelname moet nog eens 1,8 miljard gulden betaald worden.

Het is niet alleen de Joint Strike Fighter. Het NLR is actief op vele fronten en heeft vele klanten voor haar militaire producten. Momenteel is het NLR al betrokken bij het moderniseren van F-16 jachtvliegtuigen. Tevens beschikt het NLR over de beste simulator voor de F-16. Deze wordt gebruikt om ook andere militaire vliegtuigen, zoals de Zweedse Gripen, te testen. Het doet onderzoek naar de inzet van onbemande vliegtuigen, helikopters en geleide raketten. Het NLR is de Nederlandse spil bij het onderzoek naar vliegende wapens.

Geen nieuw jachtvliegtuig voor Nederland. Laten de NLR academici zich inzetten voor het ontwikkelen van oplossingen van echte problemen in de wereld.


IBM

"Als de software niet goed werkt"

September 2000 sloot IBM een contract met de Chinese Telekom gigant Huawei. Hiermee werd IBM de belangrijkste leverancier van processors en chips van Huawei. Het bedrijf Huawei is hofleverancier van het Chinese leger. Het levert tevens aan landen die omstreden zijn, zoals Birma, Irak, Iran en Soedan. Voor IBM betekent de deal een omzet stijging van 10% in de sector internationale netwerk processors.

Dit jaar moet een netwerk dat IBM voor de marine van de Verenigde Staten maakt, gereed komen. De betrokkenheid van IBM beperkt zich niet tot dit soort toepassingen.

Kernwapens

Geen wapen zonder Informatie Technologie. Alle grote fabrikanten van software zijn betrokken bij militaire productie. Van Baan tot ASML, van Toshiba tot Hewlett Packard. IBM levert al jaren technologie voor wapensystemen. Het bedrijf richt zich vooral op commando voering en controle technologie. Zo zitten de nucleaire lange afstandsraketten van de Verenigde Staten er vol mee. Een groot aantal kernonderzeeers is uitgerust met een gevechtssysteem van IBM. IBM leverde de Verenigde Staten vorig jaar voor US$ 110 miljoen een nieuwe supercomputer om nucleaire explosies te simuleren voor verdere ontwikkeling van kernwapens.

Militaire vliegtuigen

Samen met het Noord Amerikaanse Lockheed Martin en Franse Dassault werkt IBM aan het ontwikkelen van IT voor militaire vliegtuigen. De B-1 bommenwerper beschikt over een software pakket van IBM: "Als de software [ in de B-1] niet goed werkt is er een grote kans dat ze neergeschoten worden," aldus een Amerikaanse luchtmacht officier. Hetzelfde geldt voor de F-15. Ook die zit vol met IBM software.

Nederland

Twee afdelingen van IBM (IBM Nederland N.V. en IBM Global Services) houden zich ook in Nederland bezig met militaire toepassingen van IT. Bij IBM Nederland is een afdeling gevestigd die zich richt op de militaire afnemers. Deze afdeling maakt onderdeel uit van een internationaal opererende organisatie binnen IBM "en kan zijn voordeel doen met ervaringen in andere landen."

Wapenproductie is niet voordelig, maar kernwapens zijn dit al helemaal niet. IBM is betrokken bij beide en moet deze medewerking stoppen.

 

Andere wapenproducenten in de regio Amsterdam

AAR Aircraft component Services Hoofddorp Onderhoud militaire vliegtuigen, klanten in VS, Europa en Azië.
Fokker Defence marketing Oude Meer Centraal verkoophuis voor producten die gemaakt worden door de afzonderlijke en samenwerkende onderdelen van STORK Aerospace
Koolhaas Alphen B.V. Schiphol Oost Leverancier Fokker F27 en F28, C-130 Hercules, T56 onderdelen. Goede contacten in Zuid-Amerika en Azië. Beroemde zich in het verleden altijd op de contacten met Indonesië en Turkije.
Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium Amsterdam Zie tekst
Schreiner & Co. B.V. Hoofddorp Levert oefen doelen voor de luchtmacht
SUN Electric Systems B.V. Weesp Ontwerpt test apparatuur voor jachtvliegtuigen. Betrokken in het JSF programma en Apache gevechtshelikopter.
Stork RMO B.V. Amsterdam Machines, installatie en onderhoud
Telpro plus B.V. Amsterdam Een dochter van AEG Eurolec Holding B.V. en vertegenwoordiger van diverse bedrijven in Nederland (o.a. Daimler-Benz Aerospace, Park Air ground-to-air). Actief op het gebied van hoogtechnologische systemen voor marine, lucht en landmacht.
IBM Global Services Amsterdam Zie tekst
Draka Kabel B.V. Amsterdam Kabels voor verschillende militaire toepassingen.
Hewlett Packard Amstelveen Internationaal betrokken bij verschillende militaire projecten. Organiseerde ook een bijeenkomst voor de defensie-industrie.
Brandt Fijnmechanische industrie B.V. Amsterdam Onderdelen voor toepassingen in militaire lucht- en ruimtevaart.
Eurometaal Zaandam Bommen en granaten naar tal van afnemers. Bekendste levering fragmentatie granaten voor Turkije.
Ballast Nedam Beton en Waterbouw B.V. en BN Int. B.V. Amstelveen Dit aannemingsbedrijf levert al lange tijd een bijdrage aan het onveilig maken van de wereld. Zo bouwde het militaire vliegvelden in Saoedi-Arabië (de fundamentalistische bondgenoot van het Westen) en is het momenteel bezig met de aanleg van een haven voor de geplande kernonderzeeërs van de Indiase marine
EADS Amsterdam Zie tekst
Cobeton Airports International B.V. Badhoevedorp Aanleg start en landingsbanen in Finland, Zweden, Noorwegen, Duitsland, Polen, oostenrijk en België (niets bekend over militair karakter).
Deze selectie is gemaakt op basis van de Catelogue of Netherlands Defence Related Industries 1999 (zie voor meer informatie ( http://www.antenna.nl/amokmar )